Ochotnicza Straż Pożarna w Bninie
OSP Bnin – historia, której nie da się wymazać
Historia Ochotniczej Straży Pożarnej w Bninie owiana jest dziś mgłą zapomnienia. Po połączeniu jednostek OSP Kórnik i OSP Bnin w dniu 15 lutego 1972 r. zaginęły niemal wszystkie dokumenty: kroniki, archiwa, materiały, które mogłyby dać obraz działalności bnińskich strażaków ochotników. Z dawnej świetności nie pozostało nic.
Zacznijmy jednak od początku.
Początki ochrony przeciwpożarowej w Bninie mogą sięgać XVIII w. Już wówczas w przywileju z dnia 11 listopada 1740 r. Teofila Szołdrska-Potulicka zalecała mieszkańcom Kórnika i Bnina wymianę słomianych dachów na bardziej ognioodporne gonty i szkudły. Nakazała także umieszczenie studni przy ratuszu oraz zaopatrzenie jej w wiadra i haki. Za porządek odpowiadał burmistrz i straż nocna, która miała alarmować w razie pożaru.
Nie wyklucza się, że już w czasach Teofili istniała w Bninie straż spełniająca funkcje przeciwpożarowe. W 1779 r. w Kórniku zbierano fundusze na miejską sikawkę – nie wiadomo jednak, czy podobna inicjatywa miała miejsce w Bninie.
Wiadomo, że w Kórniku OSP powołano oficjalnie w 1912 roku. Czy podobnie było w Bninie? Tego nie sposób dziś potwierdzić. Wiadomo jednak, że po zakończeniu I wojny światowej – najpewniej już w 1918 roku – reaktywowano wiele organizacji społecznych, w tym również OSP w Bninie.
Strażnica Ochotniczej Straży Pożarnej w Bninie znajdowała się przy dzisiejszej ulicy Armii Krajowej 23a. Poniżej prezentuję trzy zdjęcia z okresu międzywojennego, na których druhowie z OSP Bnin pozują przed swoją siedzibą.
Pan Franciszek Hołderny w swoich wspomnieniach zamieszczonych w książce „Międzywojenny Kórnik i Bnin w mojej pamięci 1918–1939” wspomina istnienie bnińskiej straży pożarnej i podaje skład jej przedwojennego zarządu:
- naczelnik: Kazimierz Fludra,
- sekretarz: Michał Piórecki,
- skarbnik: Tadeusz Nowak,
- komendant: Krumhok.
Towarzystwo liczyło ok. 20 członków.
Na poniższej fotografii widoczni są druhowie z OSP Bnin, których tożsamość udało się ustalić. Ich imiona i nazwiska oznaczono na zdjęciu, a pełna lista znajduje się poniżej.
- Jan Kandulski
- Tadeusz Nowak
- Marian Metelski
- Kazimierz Fludra
- Stanisław Krempolic
- Michał Pierocki
- Antoni Metelski
- Teodor Żyto
- Stanisław Byczyński
- Stanisław Mikołajczak
- Edmund Sikorski
- Marian Steinmetz
- Jan Mikołajczak
- Leon Zandecki
- Jan Paszkiewicz
- Roman Szubert
- Jan Burdel
- Wincenty Zięta
- Antoni Kaptur
Na kolejnym zdjęciu z 1923 roku widzimy strażaków z OSP Bnin w strojach cywilnych. Pozują na tle nieznanego budynku – być może ktoś z czytelników rozpozna to miejsce?
W czasie II wojny światowej działalność OSP w Bninie – podobnie jak w całym kraju – została zawieszona. Brakuje również danych o funkcjonowaniu jednostki po wojnie.
W latach powojennych obok remizy w Bninie wzniesiono wysoką, drewnianą wieżę, która pełniła przede wszystkim funkcję suszarni węży strażackich. Po każdej akcji gaśniczej węże, wykonywane wówczas z naturalnych materiałów – takich jak płótno lniane czy włókna konopne – musiały być starannie osuszone, by zapobiec gniciu, pleśni i utracie wytrzymałości. Niewykluczone, że wieża pełniła również funkcję sygnalizacyjną – mogła być wyposażona w dzwon lub syrenę, które wzywały druhów do akcji.
Poniżej dwa zdjęcia z 1961 roku, na których widać fragment wieży strażackiej.
Jednostka OSP Bnin funkcjonowała aż do jej likwidacji w 1972 roku, kiedy to w wyniku administracyjnego połączenia Kórnika i Bnina cały jej majątek został przejęty przez OSP Kórnik. Wraz z wyposażeniem i dokumentacją zabrano również sztandar oraz środki finansowe, które przelano na konto kórnickiej jednostki. Dziś pozostałości dawnego wyposażenia znajdują się w zasobach OSP Kórnik, choć niestety nie sposób jednoznacznie określić, które z tych przedmiotów – takie jak sikawki, hełmy czy inne elementy – należały pierwotnie do strażaków z Bnina.
Jedyną zachowaną pamiątką po OSP w Bninie jest sztandar z 1938 roku z napisem:
„Stowarzyszenie Ochotniczej Straży Pożarnej 1938 Bnin”
„Bogu na chwałę, bliźniemu na ratunek”
Umieszczony na sztandarze rok 1938 z pewnością informuje, że w tym czasie sztandar został ufundowany, lecz nie przekazuje wiedzy, kiedy Stowarzyszenie Ochotniczej Straży Pożarnej w Bninie zostało powołane do życia.
Dzięki staraniom druha Andrzeja Szyca – prezesa OSP Kórnik – sztandar został w 2022 roku odrestaurowany i obecnie można go oglądać w Izbie Pamiątek Regionalnych w bnińskim ratuszu.
Jednym z ostatnich pożarów, w których interweniowali bnińscy strażacy, był pożar stogu słomy przy ul. Kanałowej w 1971 roku. Wodę dowożono wtedy beczkowozami z pobliskiego stawu i jeziora kórnickiego. Dziś po tym epizodzie pozostały już tylko wspomnienia.
Przy ul. Armii Krajowej w Bninie do dziś stoi budynek dawnej remizy strażackiej OSP. Przez długi czas pełnił on funkcję siedziby Bractwa Kurkowego. Obecnie obiekt wykorzystywany jest pod wynajem na różne działalności.
Źródło:
- Śremski Notatnik Historyczny nr 29/30, Paweł Wójkiewicz, „Straż ogniowa, Ochotnicza Straż Pożarna w Bninie”
- Kazimierz Krawiarz, „100 Lat Ochotniczej Straży Pożarnej w Kórniku”
Drodzy Mieszkańcy Bnina i Kórnika,
historia Ochotniczej Straży Pożarnej w Bninie, choć niewątpliwie ważna i zasłużona, w dużej mierze zaginęła w mrokach czasu. Brakuje kronik, dokumentów i relacji, które mogłyby opowiedzieć o codzienności, poświęceniu i działalności bnińskich druhów.
Jeśli posiadacie zdjęcia, dokumenty, wspomnienia rodzinne, pamiątki lub inne informacje związane z OSP w Bninie – bardzo proszę o kontakt lub ich udostępnienie. Wspólnymi siłami możemy przywrócić pamięć o strażakach z Bnina i ocalić ich historię od zapomnienia. Każdy, nawet najmniejszy ślad, może okazać się bezcenny.
